کد مطلب:1619 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:242
احکام مالی که انسان آن را پیدا می کند
2573- مـال گـم شـده كـه از قسم حیوان نیست , چنانچه انسان پیدا كند و نشانه ای نداشته باشد كه به واسـطه آن صاحبش معلوم شود , چه قیمت آن كمتر از یك درهم 6 / 12 نخود نقره سكه دار باشد یا نباشد , مـی تـواند آن را برای خود بردارد , ولی احتیاط مستحب آن است كه آن را از طرف صاحبش به فقرا صدقه بدهد.
2574- اگـر مـالی پیدا كند كه قیمت آن از یك درهم كمتر است چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نـدانـد راضی است یا نه , نمی تواند بدون اجازه او بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد , احتیاط واجب آن است كه او را از طرف صاحبش صدقه بدهد.
و هر وقت صاحبش پیدا شد , چنانچه به صدقه دادن راضی نشود , عوض آن را به او بدهد.
2575- هر گاه چیزی را كه پیدا كرده نشانه ای دارد كه به واسطه آن می تواند صاحبش را پیدا كند , اگر چه بداند صاحب آن كافری است كه اموالش محترم است , در صورتی كه قیمت آن چیز به مقدار یك درهم برسد , باید از روزی كه آن را پیدا كرده تا یك سال در محل اجتماع مردم اعلان كند.
2576- اگـر انـسان خودش نخواهد اعلان كند , می تواند به كسی كه اطمینان دارد بگوید كه از طرف او اعلان نماید.
2577- اگر تا یك سال اعلان كند , و صاحب مال پیدا نشود در صورتی كه آن مال را در غیر حرم مكه پیدا كرده باشد , می تواند آن را برای صاحبش نگهداری كند كه هر وقت پیدا شد به او بدهد یا از طرف صاحبش بـه فـقـرا صـدقه بدهد , و احتیاط لازم آن است كه آن را برای خود بر ندارد , و اگر آن مال را در حرم پیدا كرده باشد احتیاط واجب آن است كه تصدق كند.
2578- اگر بعد از آن كه یك سال اعلان كرد و صاحب مال پیدا نشد مال را برای صاحبش نگهداری كند و از بین برود , چنانچه در نگهداری آن كوتاهی نكرده و تعدی یعنی زیاده روی هم ننموده , ضامن نیست .
ولـی اگـر از طـرف صـاحبش صدقه داده باشد , صاحبش مخیر است بین آن كه به صدقه راضی شده , یا عوض مالش را مطالبه كند و ثواب صدقه برای تصدق كننده باشد.
2579- كـسی كه مالی را پیدا كرده , اگر عمدا به دستوری كه گفته شد اعلان نكند , گذشته از این كه معصیت كرده , چنانچه احتمال دهد كه مفید باشد , باز هم واجب است اعلان كند.
2580- اگـر دیـوانـه یا بچه نابالغ چیزی پیدا كند كه نشانه دار باشد و قیمت آن به مقدار یك درهم برسد ولی او می تواند اعلان نماید - بلكه واجب است كه اعلان نماید اگر آن چیز را از بچه یا دیوانه گرفته باشد - و اگر یك سال اعلان كرد و صاحب مال پیدا نشد باید به آنچه در مساله ( 2577 ) گفته شد عمل نماید.
2581- اگر انسان در بین سالی كه اعلان می كند , از پیدا شدن صاحب مال ناامید شود , باید با اذن حاكم شرع - بنابر احتیاط - آن را صدقه بدهد.
2582- اگـر در بین سالی كه اعلان می كند , مال از بین برود , چنانچه در نگهداری آن كوتاهی كرده , یا تـعـدی , یعنی زیاده روی كرده باشد , عوض آن را برای صاحبش ضامن است و باید اعلان را ادامه دهد , و اگر كوتاهی نكرده و زیاده روی هم ننموده چیزی بر او واجب نیست .
2583- اگـر مالی را كه نشانه دارد و قیمت آن به یك درهم می رسد در جایی پیدا كند كه معلوم است به واسطه اعلان , صاحب آن پیدا نمی شود , باید از روز اول آن را از طرف صاحبش به فقراء - با اذن حاكم شرع بنابر احتیاط لازم - صدقه بدهد نباید صبر نماید تا سال تمام شود.
2584- اگر چیزی را پیدا كند و به خیال این كه مال خود او است بردارد , بعد بفهمد مال خودش نبوده , احكامی كه در مسائل گذشته گفته شد بر او جاری است .
2585- چیزی را كه پیدا كرده باید به طوری اعلان كند , كه اگر صاحب آن بشنود احتمال معتنابه دهد , كه آن چیز مال او است .
و ایـن امـر به حسب اختلاف موارد فرق می كند , مثلا گاهی همین قدر كافی است كه بگوید ( چیزی پیدا كـرده ام ) , ولـی در بعضی موارد باید جنس آن را نیز تعیین كند مثلا بگوید ( قطعه ای طلا پیدا كرده ام ) و در بعضی موارد باید بعضی از خصوصیات را اضافه كند , مثلا بگوید : ( گوشواره ای طلا پیدا كرده ام ) ولی در هر صورت باید تمام خصوصیات را نگوید تا متعین نشود.
2586- اگـر كـسی چیزی را پیدا كند , و دیگری بگوید مال من است و نشانه های آن را بگوید , در صورتی بـایـد به او بدهد كه اطمینان داشته باشد , مال او است و لازم نیست نشانه های را كه بیشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نیست بگوید.
2587- اگـر قـیـمت چیزی كه پیدا كرده ام به یك درهم برسد , چنانچه اعلان نكند و در مسجد , یا جای دیـگری كه محل اجتماع مردم است بگذارد , و آن چیز از بین برود , یا دیگری آن را بردارد , كسی كه آن را پیدا كرده ضامن است .
2588- هـرگاه چیزی را پیدا كند كه تا یك سال نمی ماند , باید تا آخرین زمانی كه باقی می ماند - البته با حـفـظ تمام خصوصیاتی كه در قیمتش دخالت دارند - آن را حفظ كند و احتیاط لازم آن است كه در طی ایـن مدت او را اعلان كند و چنانچه صاحبش پیدا نشد , باید با اجازه حاكم شرع یا وكیل او - بنابر احتیاط - قـیمت آن را معین كند و بفروشد و پولش را نگهدارد و اعلان را ادامه دهد و اگر تا یك سال صاحبش پیدا نشد باید به آنچه در مساله ( 2577 ) گفته شد عمل نماید.
2589- اگـر چـیزی را كه پیدا كرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد , و نخواهد آن را به صاحبش چنانچه پیدا شود بدهد وضو و نمازش باطل نمی شود.
2590- اگر كفش شخصی را ببرند و كفش دیگری به جای آن بگذارند , چنانچه بداند كفشی كه مانده مال كـسی است كه كفش او را برده و راضی است كه كفشش را عوض كفشی كه برده است بردارد , می تواند به جای كفش خودش بردارد.
و هم چنین است اگر بداند كه كفش او را به طور ناحق و ظلم برده است , ولی در این فرض باید قیمت آن از كفش خودش بیشتر نباشد , و الا حكم مجهول المالك , نسبت به زیادی قیمت جاری است , و در غیر این دو صورت حكم مجهول المالك بر آن كفش جاری خواهد بود.
2591- اگـر مـالی كه در دست انسان است مجهول المالك صاحب آن نامعلوم باشد و گمشده بر آن مال صـدق نكند , در صورتی كه اطمینان داشته باشد كه مالك آن راضی به تصرف او در آن می باشد جایز است به هر طوری كه می داند او راضی است در آن تصرف كند و گرنه لازم است صاحب آن را جستجو كند , و تا زمـانـی كـه احـتمال می دهد جستجو فایده داشته باشد جستجو را ادامه دهد , و پس از یاس از پیدا شدن صاحبش باید آن مال را به فقیر صدقه بدهد , و احتیاط لازم این است كه با اجازه حاكم شرع تصدق كند , و اگر بعدا صاحبش پیدا شود , چنانچه راضی به صدقه دادن نشود , بنابر احتیاط باید عوض آن را به او بدهد.